ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΕΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ

Οι ασθενείς με Φλεγμονώδη Νόσο του εντέρου αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία ασθενών των οποίων η ενδοσκόπηση και ιδιαίτερα η κολονοσκόπηση έχει συγκεκριμένες προκλήσεις. Μια αξιόπιστη ενδοσκόπηση σε αυτούς τους ασθενείς θα πρέπει να μπορεί να διαφοροποιήσει το είδος της φλεγμονώδους εντεροπάθειας (Crohn ή ελκώδης κολίτιδα), θα πρέπει να καταγράφει την έκταση και την βαρύτητα της νόσου τόσο σε επίπεδο ενδοσκοπικών ευρημάτων όσο και σε επίπεδο ιστολογικών ευρημάτων και θα πρέπει να μπορεί να εντοπίζει δυσπλαστικές βλάβες (πολύποδες ή επίπεδη δυσπλασία) συμβάλλοντας στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου, ο οποίος είναι αυξημένος σε αυτήν την κατηγορία ασθενών.

Για τον λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ενδοσκοπήσεων Πεπτικού (European Society of Gastrointestinal Endoscopy – ESGE) εξέδωσε το 2022 συγκεκριμένα κριτήρια αξιολόγησης των ενδοσκοπήσεων σε αυτήν την κατηγορία ασθενών, θέτοντας και μελλοντικούς στόχους.

Τα κριτήρια αυτά είναι επιγραμματικά:

• Θα πρέπει να καταγράφεται η επάρκεια της εντερικής προετοιμασίας με την χρήση των διεθνώς χρησιμοποιούμενων κλιμάκων. Θα πρέπει στο 90% των κολονοσκοπήσεων να επιτυγχάνεται πολύ καλή εντερική προετοιμασία.
  Η κακή εντερική προετοιμασία έχει καταστροφικές συνέπειες σε όλες τις παραμέτρους της κολονοσκόπησης. Δεν επιτρέπει την εκτίμηση της βαρύτητας της νόσου, μειώνει σημαντικά την πιθανότητα ανίχνευσης δυσπλαστικών αλλοιώσεων, ιδιαίτερα των επίπεδων οι οποίες μπορεί να καλύπτονται από κόπρανα ή υπολείμματα και τέλος δεν επιτρέπει την χρωμοενδοσκόπηση, η οποία αυξάνει σημαντικά την δυνατότητα ανίχνευσης δυσπλαστικών αλλοιώσεων.

• Θα πρέπει να επιτυγχάνεται στο 90% των περιπτώσεων η είσοδος στον τελικό ειλεό και η επισκόπηση του σε ικανό μήκος.

• Θα πρέπει να υπάρχει επαρκής τεκμηρίωση με εικόνα των ευρημάτων που περιγράφονται στην έκθεση της ενδοσκόπησης με τουλάχιστον δύο φωτογραφίες ανά τμήμα του παχέος, καθώς υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση στην υποκειμενική εκτίμηση της νόσου μεταξύ των ενδοσκόπων. Ιδανικά θα πρέπει να γίνεται καταγραφή της ενδοσκόπησης σε video καθώς η φωτογράφηση μπορεί να χάσει ευρήματα και έχει έναν μεγάλο βαθμό υποκειμενικότητας όσον αφορά την επιλογή του τι θα φωτογραφήσει κανείς.

• Θα πρέπει να λαμβάνεται ικανός αριθμός βιοψιών και από τις κατάλληλες θέσεις ώστε να επιτυγχάνεται εκτίμηση αφενός του είδους της κολίτιδας (Crohn, Ελκώδης Κολίτιδα, Μικροσκοπική Κολίτιδα) αφετέρου δε της ιστολογικής βαρύτητας της νόσου και να λαμβάνονται πάντα τουλάχιστον 2 βιοψίες από τον τελικό ειλεό, ακόμα και αν δείχνει φυσιολογικός για την διαφοροποίηση μεταξύ Ελκώδους κολίτιδας και Νόσου του Crohn.

• Η βαρύτητα της νόσου θα πρέπει πέραν της περιγραφής της καταγράφεται και με την χρήση των διεθνώς τεκμηριωμένων κλιμάκων βαρύτητας για την εκάστοτε νόσο. Αυτά είναι τα Mayo Endoscopic Score (MES) Ulcerative Colitis Endoscopic Index of Severity (UCEIS) για την ελκώδη κολίτιδα και το Simple endoscopic Score for Crohn’s disease (SES-CD) για την νόσο του Crohn.

• Θα πρέπει οι ενδοσκοπήσεις στους ασθενείς με Φλεγμονώδη Νόσο του πεπτικού να γίνεται με ενδοσκόπια υψηλής ευκρίνειας και ιδανικά υπερυψηλής ευκρίνειας (ultra-high definition). Η χρήση της χρωμοενδοσκόπησης (είτε με χρήση χρωστικών είτε ψηφιακής οι οποίες με τα σημερινά δεδομένα είναι ισοδύναμες) είναι υπέρτατης σημασίας για την ανίχνευση παθολογίας και θα πρέπει να γίνεται τουλάχιστον στο 70% των ενδοσκοπήσεων.

  Η παλιά τακτική της λήψης πολλαπλών τυχαίων βιοψιών στην παρακολούθηση των ασθενών με μακροχρόνια κολίτιδα για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου, η οποία είναι αυξημένη σε αυτήν την κατηγορία ασθενών και φτάνει το 18% στα 30 χρόνια από την έναρξη της νόσου (το ποσοστό αυτό αυξάνει ακόμα περισσότερο σε ασθενείς με κληρονομικό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου), θα πρέπει να εγκαταλειφθεί καθώς η πιθανότητα να διαφύγουν σημαντικές βλάβες είναι υψηλή και θα πρέπει να αντικατασταθεί με λήψη στοχευμένων βιοψιών με την χρήση ενδοσκόπησης υψηλής ευκρίνειας με παράλληλη χρωμοενδοσκόπηση και ιδανικά με αφαίρεση τους άμεσα κατά την αρχική ενδοσκόπηση. Συμπληρωματική λήψη τυχαίων βιοψιών συστήνεται να γίνεται σε ορισμένες κατηγορίες ασθενών με ελκώδη κολίτιδα όπως σε ασθενείς με σκληρυντική χολαγγειίτιδα κ.ά.

• Αξιόπιστες θεωρούνται οι ενδοσκοπήσεις που πραγματοποιούνται από ενδοσκόπους με κατ’ ελάχιστο ποσοστό ανίχνευσης δυσπλαστικών βλαβών στο 8% των ενδοσκοπήσεων που πραγματοποιούν.
  Η συχνότητα εντοπισμού δυσπλαστικών βλαβών (πολύποδες ή επίπεδη δυσπλασία) σε ασθενείς με μακροχρόνια κολίτιδα κυμαίνεται μεταξύ 10% και 26% στις διάφορες εργασίες και αυξάνει σε ασθενείς με κληρονομικό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου. Η σύγχρονη αντιμετώπιση των ασθενών με ΙΦΝΕ και οι σύγχρονες θεραπείες τείνουν να μειώσουν το ποσοστό αυτό.