Πληροφοριες
Τηλ: 210 2139311
Κιν: 6944616305
e-mail:
URL: gastrolab.gr
Αρθρο:
Κοιλιοκάκη
Δημιουργος:
Γεώργιος Κ. Οικονόμου - Γαστρεντερολόγος
Σήμερα ξέρουμε ότι υπάρχουν και άλλες κατηγορίες κοιλιοκάκης, όπως η οροαρνητική (με αρνητικές εξετάσεις αίματος), η πιθανή κοιλιοκάκη, η σιωπηλή κλπ. Υπάρχει τέλος και η δυσανεξία στην γλουτένη η οποία δεν προκαλεί κοιλιοκάκη και αποτελεί πιθανότατα ξεχωριστή διαταραχή.
Η θεραπεία είναι η δια βίου αποφυγή τροφών που περιέχουν γλουτένη, κάτι το οποίο είναι εξαιρετικά απαιτητικό, σε συνδυασμό με αποκατάσταση των θρεπτικών ελλειμμάτων και με την κατάλληλη παρακολούθηση. Η παρακολούθηση θα πρέπει να γίνεται από ομάδα που θα πρέπει να περιλαμβάνει διατροφολόγο και γαστρεντερολόγο ενώ κατά περίπτωση και άλλες ειδικότητες όπως ενδοκρινολόγο ή παθολόγο κλπ.
Η προσέγγιση αυτή αρκεί για τους περισσότερους ασθενείς. Δυστυχώς ένα ποσοστό 5-10% των ασθενών δεν βελτιώνεται επαρκώς ή και επιδεινώνεται στην πορεία. Οι ασθενείς αυτοί χωρίζονται σε δύο ομάδες.
Στην πρώτη ομάδα ασθενών, όπου ανήκει η πλειοψηφία των ασθενών, θεωρούμε σήμερα ότι υπάρχει συνεχιζόμενη έκθεση στην γλουτένη. Αυτή μπορεί να είναι είτε εκούσια όταν για διάφορους λόγους καταστρατηγείται η δίαιτα χωρίς γλουτένη είτε ακούσια, καθότι πέραν των δημητριακών, όπου απαντάται φυσικά η γλουτένη, σήμερα η βιομηχανία τροφίμων προσθέτει γλουτένη σχεδόν στα πάντα για διάφορους λόγους (γευστικούς, εμφάνισης, συντήρησης κλπ.). Πέραν αυτού ακόμα και τρόφιμα υπεράνω πάσης υποψίας όπως οι φακές μπορεί να έχουν προσμίξεις γλουτένης καθώς συνήθως καλλιεργούνται εναλλάξ με δημητριακά για λόγους εμπλουτισμού της καλλιεργήσιμης γης. Επιπλέον τα τρόφιμα που χαρακτηρίζονται ελεύθερα γλουτένης περιέχουν κατά περίπτωση διαφορετικές ποσότητες γλουτένης, καθώς δεν είναι παγκοσμίως εναρμονισμένα τα επιτρεπόμενα επίπεδα γλουτένης στις τροφές αυτές. Έτσι σε αρκετές περιπτώσεις εκτίθενται σε γλουτένη ασθενείς οι οποίοι κατά τα άλλα συμμορφώνονται και καταναλώνουν υποτίθεται πιστοποιημένες τροφές.
Στην δεύτερη ομάδα ασθενών, οι οποίοι είναι ευτυχώς η μειοψηφία, η νόσος είναι επιθετική και συχνά εμφανίζεται λέμφωμα του εντέρου.
Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση διαταραχή, κατά την οποία γενετικά προδιατεθειμένα άτομα εμφανίζουν ανοσολογική αντίδραση στην γλουτένη. Αφορά το 0,5-1,5% του πληθυσμού παγκοσμίως. Την τελευταία 30ετία έχουν παρατηρηθεί περίοδοι έξαρσης της νόσου (με πιο γνωστές δύο «επιδημίες» στην Σουηδία) για τις οποίες δεν υπάρχει σήμερα εξήγηση. Είναι πιο συχνή σε συγγενείς ασθενών με κοιλιοκάκη, ενώ συνυπάρχει σχεδόν πάντα σε όμοιους δίδυμους.
Οζώδης μορφολογία βλεννογόνου δωδεκαδάκτυλου
Η λέξη γλουτένη προέρχεται από το λατινικό glue, που σημαίνει κόλλα και στην οποία οφείλονται η ελαστικότητα και η προσκολλητικότητα της ζύμης. Η γλουτένη είναι μια ομάδα πρωτεϊνών που αποτελείται κυρίως από τις γλοιανδίνες και τις γλουτενίνες. Συναντάται στο σιτάρι, την σίκαλη και το κριθάρι, όχι όμως στην βρώμη (κατά πολλούς) και σίγουρα όχι στο καλαμπόκι. Η εντεροπάθεια από γλουτένη όπως αλλιώς λέγεται, είναι η πάθηση που προκαλείται ως αποτέλεσμα της ανοσολογικής αντίδρασης των ασθενών στην γλουτένη. Διαφέρει από τις κλασσικές τροφικές αλλεργίες στο ότι δεν προκαλεί θεαματικά οξέα αλλεργικά φαινόμενα, αλλά μια πιο χρόνια και λιγότερο θορυβώδη αντίδραση με σημαντικές συνέπειες τόσο εντερικές όσο και εξωεντερικές.
Το χαρακτηριστικό της κοιλιοκάκης είναι μια χρόνια ειδικού τύπου φλεγμονώδης αντίδραση που εντοπίζεται στο τοίχωμα του λεπτού εντέρου, με αποτέλεσμα διαταραχή στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών. Όπως στις περισσότερες χρονίζουσες φλεγμονές λόγω της διέγερσης του ανοσολογικού συστήματος έχουμε πλειάδα άλλων αυτοάνοσων εκδηλώσεων και παθήσεων και τέλος αυξημένη πιθανότητα καρκινογένεσης (λέμφωμα αλλά και αδενοκαρκίνωμα λεπτού εντέρου).
Η κλασσική εικόνα είναι ενός αδύνατου παιδιού με διάρροιες, φουσκώματα, κοιλιακό πόνο και υπολειπόμενη ανάπτυξη. Η κλινική αυτή εικόνα είναι γνωστή στους παιδιάτρους και σπάνια ξεφεύγει. Δυστυχώς όμως σήμερα πια η κοιλιοκάκη εμφανίζεται σε μεγαλύτερες ηλικίες με πιο άτυπα συμπτώματα με αποτέλεσμα να παρατηρείται κατά μέσον όρο καθυστέρηση 5-10 χρόνων μέχρι να γίνει η διάγνωση της νόσου, με τις αντίστοιχες συνέπειες. Η πιθανότητα κοιλιοκάκης θα πρέπει να διερευνάται σε άτομα με σιδηροπενική αναιμία ή άλλες ελλείψεις όπως Β12 ή Φυλλικού οξέος, σε διαβητικούς, σε ασθενείς με θυρεοειδοπάθεια ή άλλες αυτοάνοσες παθήσεις. Μπορεί να εκδηλώνεται ως χρόνια κόπωση, με συμπτωματολογία ευερέθιστου εντέρου ή άλλων κοιλιακών ενοχλημάτων, με νευροπάθεια, με οστεοπόρωση ή οστεοπενία, με επηρεασμένες εξετάσεις του ήπατος, με υπογονιμότητα ή αποβολές αλλά ακόμα και ως σύνδρομο Down ή Turner.
Επιπέδωση πτυχών βλεννογόνου δωδεκαδάκτυλου
Η διάγνωση γίνεται με κατάλληλες εξετάσεις αίματος σε συνδυασμό με γαστροσκόπηση και λήψη βιοψιών από το δωδεκαδάκτυλο, όπου παρατηρείται μια ειδικού τύπου φλεγμονώδης διήθηση και παράλληλα κάποιος βαθμός καταστροφής της απορροφητικής επιφάνειας.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ MD
ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ – ΗΠΑΤΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΩΝ ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΕΩΝ, ERCP, EUS