28 March 2023

Καρκίνος πεπτικού συστήματος

Πληροφοριες

Τηλ:       210 2139311
Κιν:        6944616305
e-mail: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
URL:      gastrolab.gr

Κλειστε Ραντεβου

Αρθρο:

Καρκίνος πεπτικού συστήματος

Ημ/νια Δημοσιευσης:

28 March 2023

Δημιουργος:
Γεώργιος Κ. Οικονόμου - Γαστρεντερολόγος

Ο καρκίνος και η αντιμετώπιση του ήταν και παραμένει μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην ιατρική και ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες ανησυχίας του κόσμου, Στα μάτια των περισσότερων σημαίνει είτε την αρχή του τέλους ή την ταλαιπωρία με νοσοκομεία και θεραπείες και τις συνέπειες αυτών, εμπνέοντας συχνά τόσο στους ασθενείς όσο στο περιβάλλον τους μια ποικιλία αρνητικών συναισθημάτων.

Ο καρκίνος είναι μια πολυπαραγοντική νόσος. Η εμφάνιση του εξαρτάται τόσο από τις ιδιαιτερότητες του καθενός μας (γονίδια και κληρονομικότητα αλλά και επίκτητες διαταραχές στο επίπεδο του γονιδιώματος) όσο και από την έκθεση σε εξωτερικούς παράγοντες. Η έκθεση αυτή μπορεί να είναι είτε ακούσια έκθεση σε μικρόβια, ιούς, περιβαλλοντικά καρκινογόνα και ακτινοβολία ή να εξαρτάται από τα πεπραγμένα του καθενός όπως το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η κακή διατροφή, η επαγγελματική έκθεση σε καρκινογόνα και άλλα.

Της εμφάνισης του καρκίνου προηγείται συνήθως η εμφάνιση προκαρκινικών αλλοιώσεων οι οποίες εξελισσόμενες οδηγούν εν συνεχεία στον καρκίνο. Η εξέλιξη μπορεί να είναι γρήγορη ή να διαρκεί πολλά χρόνια δίνοντας την δυνατότητα παρέμβασης πριν την εμφάνιση του καρκίνου. Τα γνωστότερα παραδείγματα τέτοιων προκαρκινικών καταστάσεων είναι οι δυσπλαστικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας και οι πολύποδες του εντέρου των οποίων η αφαίρεση σταματά την εξέλιξη προς τον αντίστοιχο καρκίνο.

Δυστυχώς τα περισσότερα όργανα του ανθρώπινου σώματος δεν είναι προσβάσιμα σε εμάς και έτσι η αντιμετώπιση των ασθενών σε προκαρκινικό στάδιο δεν είναι εφικτή με μοναδική επί του παρόντος ελπίδα την όσο το δυνατόν πρωιμότερη διάγνωση του καρκίνου, αφού έχει πλέον εμφανιστεί, ώστε να έχει καλές πιθανότητες ίασης. Από την άλλη μεριά στον τομέα της έγκαιρης διάγνωσης η πρόοδος είναι εξαιρετική. Η τεχνολογική εξέλιξη στα διαγνωστικά μας μέσα επιτρέπει την ανίχνευση όλο και μικρότερων βλαβών συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στην πρώιμη διάγνωση στην πλειοψηφία των καρκίνων. Δυστυχώς όμως δεν υπάρχει μέχρι σήμερα η δυνατότητα ανίχνευσης των προκαρκινικών καταστάσεων που προηγούνται της εμφάνισης του εκάστοτε καρκίνου. Ευτυχής εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα είναι το δέρμα και τα όργανα στα οποία έχουμε πρόσβαση με ενδοσκοπήσεις.

Το πεπτικό σύστημα και η γαστρεντερολογία είναι ο τομέας όπου σε ότι αφορά τον καρκίνο έχουν συντελεστεί πραγματικές επαναστάσεις τόσο στην πρόληψη του καρκίνου, όσο και στην διάγνωση, παρακολούθηση και αντιμετώπιση των προκαρκινικών καταστάσεων αλλά και στην πρώιμη διάγνωση και αντιμετώπιση του καρκίνου.

Η ανακάλυψη του ρόλου του Ελικοβακτηριδίου του Πυλωρού στην πρόκληση σημαντικής μερίδας καρκίνων του στομάχου μας κάνει ελπίζουμε ότι στο μέλλον αυτός ο καρκίνος θα γίνει σπάνιος. Ομοίως η ανακάλυψη του ρόλου των ιογενών ηπατιτίδων στον καρκίνο του ήπατος, τα προγράμματα εμβολιασμού για την ηπατίτιδα Β και το φαρμακευτικό οπλοστάσιο που διαθέτουμε σήμερα για την θεραπεία της ηπατίτιδας Β και C έχει μειώσει κατά πολύ πέραν της νοσηρότητας από τις ασθένειες αυτές και την συχνότητα του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος.
Μετά από δεκαετίες ενδοσκοπήσεων γνωρίζουμε τις περισσότερες προκαρκινικές καταστάσεις του πεπτικού συστήματος. Έτσι έχουμε την δυνατότητα θεραπευτικής παρέμβασης στους ασθενείς σε προκαρκινικά στάδια προλαμβάνοντας την εμφάνιση του καρκίνου.
Παράλληλα και σε ότι αφορά την διάγνωση του καρκίνου αυτή μπορεί με τα σύγχρονα ενδοσκόπια να επιτευχθεί σε όλο και πρωιμότερα στάδια με αποτέλεσμα σήμερα να είναι δυνατή η ενδοσκοπική αντιμετώπιση αρκετών πρώιμων καρκίνων του πεπτικού αποφεύγοντας την κατά πολύ βαρύτερη χειρουργική αντιμετώπιση.

Οι βασικότερες κατά όργανο προκαρκινικές καταστάσεις, η παρακολούθηση που σήμερα συστήνεται και η τυχόν αντιμετώπιση συνοψίζονται ως εξής:

Ουσιώδες είναι να ξέρουμε ποιοι θα πρέπει να ελέγχονται ώστε να αναγνωρίζονται νωρίς οι ασθενείς σε κίνδυνο και να εντάσσονται στα διάφορα προγράμματα παρακολούθησης.

Όλα τα άτομα άνω των 45ετών θα πρέπει να ελέγχονται με προληπτικές κολονοσκοπήσεις (η ηλικία πιθανότατα θα κατέβει στα 40 έτη) – κατά περίπτωση θα πρέπει να ελέγχονται νωρίτερα άτομα με οικογενειακό ιστορικό πολυπόδων ή καρκίνου του παχέος εντέρου.
Όλα τα άτομα με χρόνια Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση (ιδίως άντρες μεγαλύτεροι των 40 ετών, αλλά όχι μόνο) για την ανίχνευση οισοφάγου Barrett
Όλα τα άτομα μεγαλύτερα των 40 ετών με θετικό test για Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού για την ανίχνευση εντερικής μετάπλασης
Όλα τα άτομα τα οποία είχαν στο παρελθόν Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού ή είχαν χειρουργηθεί στο στομάχι ή είχαν παλιότερα έλκος (με άγνωστο κατά πόσον ήταν θετικοί στο Ελικοβακτηρίδιο) για την ανίχνευση εντερικής μετάπλασης
Όλα οι ασθενείς με νόσο του Crohn και με Ελκώδη κολίτιδα διάρκειας πέραν της 10ετίας θα πρέπει να ελέγχονται με χρωμοενδοσκοπήσεις υψηλής ευκρίνειας

Όπως είναι εμφανές από τον πίνακα η παρακολούθηση και η αντιμετώπιση στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι σήμερα ενδοσκοπική. Τα σύγχρονα ενδοσκόπια υψηλής ευκρίνειας και με τις επιπλέον δυνατότητες (χρωμοενδοσκόπηση – NBI κλπ) μας επιτρέπουν τον σχολαστικό έλεγχο και την ανίχνευση δυσπλαστικών βλαβών ακόμα και χωρίς την ανάγκη βιοψίας. Η παράλληλη εξέλιξη των ενδοσκοπικών εργαλείων που διαθέτουμε σήμερα μας επιτρέπει την ενδοσκοπική αφαίρεση σχεδόν κάθε είδους και μεγέθους βλάβης (EMR για μικρότερες βλάβες και ESD για τις πολύ μεγάλες) ή στην περίπτωση του οισοφάγου Barrett όταν δεν είναι εφικτή η αφαίρεση του αποτελεσματική καταστροφή του με καυτηριασμό (Hybrid APC) ή με ραδιοκύματα (Hallo) και σήμερα και με κρυοπηξία (cryoablation)