28 March 2023

Παχυσαρκία

Πληροφοριες

Τηλ:       210 2139311
Κιν:        6944616305
e-mail: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
URL:      gastrolab.gr

Κλειστε Ραντεβου

Αρθρο:

Παχυσαρκία

Ημ/νια Δημοσιευσης:

28 March 2023

Δημιουργος:
Γεώργιος Κ. Οικονόμου - Γαστρεντερολόγος

Η παχυσαρκία, ίδιον παλαιότερα των ανεπτυγμένων κοινωνιών, αποτελεί σήμερα παγκόσμιο πρόβλημα, με τρομακτική αύξηση την τελευταία εικοσαετία. Σήμερα υπολογίζεται ότι παγκοσμίως υπάρχουν περισσότεροι των 750 εκατομμυρίων υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα με τον αριθμό αυτό να αυξάνεται συνεχώς. Στις ΗΠΑ ποσοστό περισσότερο του 60% του ενήλικου πληθυσμού είναι υπέρβαροι, ενώ στην Ευρώπη το 18% των ανδρών και το 20% των γυναικών είναι παχύσαρκοι. Το πιο ανησυχητικό όμως δεδομένο είναι η παρατηρούμενη παγκοσμίως σήμερα αύξηση της συχνότητας της παιδικής παχυσαρκίας.

Η παχυσαρκία είναι μία χρόνια νόσος, η οποία σχετίζεται με την εμφάνιση μιας πλειάδας άλλων παθήσεων με γνωστότερες όλων τον σακχαρώδη διαβήτη και τις καρδιοπάθειες. Το φάσμα των σχετιζόμενων παθήσεων είναι ευρύτατο, ξεκινώντας από τις διαταραχές του ύπνου και το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης μέχρι και κάποιες μορφές καρκίνου. Πέραν αυτών τα παχύσαρκα άτομα εμφανίζουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο κατά τις χειρουργικές επεμβάσεις, κάτι το οποίο είναι ιδιαιτέρως σημαντικό καθώς συχνά οδηγούνται στο χειρουργικό τραπέζι λόγω παθήσεων οι οποίες προκαλούνται από την παχυσαρκία, όπως η χολολιθίαση, οι κήλες, η στεφανιαία νόσος, οι αρθροπάθειες και άλλες. Από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας υπολογίζεται ότι η παχυσαρκία ευθύνεται σήμερα για 300.000 θανάτους ετησίως.

Για την εκτίμηση της παχυσαρκίας χρησιμοποιούμε σήμερα τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος υπολογίζεται από το ύψος και το βάρος του ασθενούς. Ο φυσιολογικός ΔΜΣ είναι μεταξύ 18,5 και 25. Τα άτομα με ΔΜΣ μεταξύ 25 και 30 λέγονται υπέρβαρα και τα άτομα με ΔΜΣ μεγαλύτερο του 30 ορίζονται ως παχύσαρκα (παχυσαρκία τύπου Ι, ΙΙ και ΙΙΙ αυξανομένου του ΔΜΣ). Μεταφραζόμενα αυτά σε πιο πρακτικό επίπεδο σε κιλά, ένας άντρας μέσης σωματικής διάπλασης (ούτε πολύ γυμνασμένος, ούτε τελείως αγύμναστος) και ύψος 1.70 είναι υπέρβαρος όταν ζυγίζει περισσότερο από 70 κιλά, παχύσαρκος τύπου Ι όταν είναι μεταξύ 87 και 95 κιλών, τύπου ΙΙ όταν ζυγίζει μεταξύ 95 και 115 κιλών και τύπου ΙΙΙ όταν είναι βαρύτερος των 115 κιλών. Για τις γυναίκες τα αντίστοιχα όρια είναι 5- 10 κιλά λιγότερα. Ως νοσηρή παχυσαρκία ορίζονται η παχυσαρκία τύπου ΙΙΙ και η τύπου ΙΙ όταν συνδυάζεται με δύο τουλάχιστον παθήσεις που σχετίζονται με την παχυσαρκία (π.χ σακχαρώδης διαβήτης και υπέρταση).

Ο κίνδυνος από την παχυσαρκία μεγα- λώνει προοδευτικά με την αύξηση του βάρους πέραν του κανονικού για το ύψος του ασθενούς. Αύξηση του βάρους ακόμα και κατά 5 μόλις κιλά από το βάρος που είχαμε στην ηλικία των 20 ετών σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο, ενώ μεγαλύτερη αύξηση αυξάνει ακόμα περισσότερο τον κίνδυνο. Πέραν του απόλυτου βάρους ξέρουμε σήμερα ότι ο κίνδυνος από την παχυσαρκία σχετίζεται και με άλλους παράγοντες, όπως την κατανομή του λίπους, την φυσική κατάσταση του ατόμου και την συνύπαρξη άλλων παθήσεων. Περίμετρος κοιλιάς μεγαλύτερη από 102 εκατοστά στους άντρες και περίμετρος μέσης μεγαλύτερη από 88 εκατοστά στις γυναίκες σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για μεταβολικές παθήσεις και στεφανιαία νόσο. Υπέρβαρα άτομα, με φτωχή φυσική κατάσταση διατρέχουν σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο από άτομα ιδίου βάρους σε καλύτερη φόρμα, τα οποία προστατεύονται σε κάποιο βαθμό από τον κίνδυνο των καρδιαγγειακών παθήσεων. Η συνύπαρξη τέλος και άλλων παθήσεων που σχετίζονται με την παχυσαρκία, όπως οι καρδιοπάθειες, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση και άλλες αυξάνει επιπλέον τον κίνδυνο.

Η παχυσαρκία οφείλεται στην χρόνια κατανά- λωση περισσότερων θερμίδων από τις ημερήσιες ανάγκες του ατόμου. Η κατανάλωση επί 30 χρόνια, σε ημερήσια βάση 8 μόλις θερμίδων περισσότερων του αναγκαίου, ποσότητα η οποία είναι ασήμαντη (λιγότερο από μια καραμέλα), οδηγεί σε αύξηση του βάρους κατά 10 κιλά (όσο ακριβώς είναι ο μέσος όρος αύξησης του βάρους του μέσου Έλληνα από την ηλικία των 25 ετών μέχρι την ηλικία των 55).

Σε ότι αφορά την ευκολία με την οποία κάποιοι παχαίνουν συγκριτικά με τους υπολοίπους, αυτά που γνωρίζουμε σήμερα είναι περιορισμένα. Σε γενετικό επίπεδο έχουν μέχρι σήμερα περιγραφεί περισσότερα των 250 γονιδίων, σε διάφορα χρωμα- τοσώματα, ως σχετιζόμενα με την παχυσαρκία. Απ’ ότι όμως φαίνεται η σχέση μεταξύ DNA και παχυσαρκίας δεν είναι τόσο απλή, με άλλα λόγια δεν έχει μέχρι σήμερα ανακαλυφθεί γονίδιο παχυσαρκίας, παρά τα όσα καταπληκτικά ακούμε καθημερινά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Ο παράγοντας, που ευθύνεται σήμερα σχεδόν αποκλειστικά για το πρόβλημα της παχυσαρκίας, είναι ο σύγχρονος τρόπος διατροφής. Η διατροφή του μέσου Δυτικού (των Ελλήνων συμπεριλαμβα- νομένων) αποτελείται από τροφές μεγάλης πυκνό- τητας σε θερμίδες, τροφές δηλαδή πλούσιες σε λιπαρά και σάκχαρα και μικρής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες.

Το γρήγορο φαγητό είτε αυτό που αγοράζουμε στο δρόμο, είτε αυτό που παραγγέλνουμε στο σπίτι αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από λιπαρά κρέατα τυριά και αλλαντικά. Ακόμα και το φαγητό το οποίο μαγειρεύουμε οι ίδιοι, για λόγους ευκολίας αποτελείται πλέον και αυτό από κρέας, ζυμαρικά, και τηγανιτά. Τα γλυκά που καταναλώνουμε σήμερα έχουν γίνει πιο θερμιδούχα από τα παλαιότερα – αντικαταστήσαμε τα γλυκά του κουταλιού τα οποία έχουν μόνο ζάχαρη, με σοκολάτες και γλυκά με σαντιγί τα οποία είναι πλούσια σε λιπαρά.

Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι σύνθετο ζήτημα. Σε όλες τις περιπτώσεις πρέπει να προηγείται κάποιος έλεγχος από εξειδικευμένο ιατρό, τόσο για παθήσεις που συμβάλλουν στην εμφάνιση παχυσαρκίας όσο και για τα προβλήματα που μπορεί να έχει προκαλέσει η παχυσαρκία στον ασθενή. Στις απλούστερες περιπτώσεις, όπου απαιτείται απώλεια λίγων μόλις κιλών, η λύση είναι μια σωστή δίαιτα διάρκειας κάποιων μηνών σε συνδυασμό με γυμναστική. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η γυμναστική, δεν βοηθά τόσο στην απώλεια βάρους όσο στην αποφυγή επανάκτησης του χαμένου βάρους μέσω της αλλαγής του τρόπου ζωής.

Στις πιο σύνθετες περιπτώσεις απαιτείται οργανωμένη αντιμετώπιση από ομάδα ειδικών διαφορετικών ειδικοτήτων. Σήμερα υπάρχουν πλέον αποτελεσματικά φάρμακα τα οποία βοηθούν στην απώλεια βάρους (υπό ιατρική παρακολούθηση πάντα, λόγω παρενεργειών) αλλά και μια πλειάδα λίγο έως πολύ επεμβατικών μεθόδων, οι οποίες εφαρμόζονται στις σοβαρότερες περιπτώσεις παχυσαρκίας. Οι μέθοδοι αυτοί είναι τόσο ενδοσκοπικές με πιο γνωστή τα ενδογαστρικά μπαλόνια αλλά και άλλες νεώτερες (Botox, Aspire Assist, Plication) και χειρουργικές όπως η τοποθέτηση γαστρικού δακτυλίου, οι εγχειρήσεις παράκαμψης (bypass), το γαστρικό μανίκι (sleeve), η πτύχωση και άλλες.

Ο κίνδυνος από την παχυσαρκία μεγαλώνει προοδευτικά με την αύξηση του βάρους πέραν του κανονικού για το ύψος του ασθενούς. Αύξηση του βάρους ακόμα και κατά 5 μόλις κιλά από το βάρος που είχαμε στην ηλικία των 20 ετών σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο, ενώ μεγαλύτερη αύξηση αυξάνει ακόμα περισσότερο τον κίνδυνο.

Η συνύπαρξη τέλος και άλλων παθήσεων που σχετίζονται με την παχυσαρκία, όπως οι καρδιοπάθειες, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση και άλλες αυξάνει επιπλέον τον κίνδυνο.