Να ξεκαθαρίσουμε κατ’ αρχήν ότι κάθε απλή, φθηνή και ακίνδυνη εξέταση, όπως η εξέταση κοπράνων για αίμα, είναι χρήσιμη στο οπλοστάσιο της ιατρικής και μπορεί να βοηθήσει σε ορισμένες περιπτώσεις κάποιους ασθενείς. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι κάθε τέτοια εξέταση έχει πραγματική αξία ως μέσο πρόληψης.

Για κάθε εξέταση προληπτικού ελέγχου η αξιοπιστία της μετριέται με το κατά πόσον (σε ποιο ποσοστό) ένα αρνητικό αποτέλεσμα μπορεί να αποκλείσει την πάθηση για την οποία γίνεται ο έλεγχος – αυτό στην ιατρική λέγεται αρνητική προγνωστική αξία. Κλασσικό παράδειγμα είναι η χρήση των καρκινικών δεικτών, πλην του PSA για τον προστάτη, ως μέσον προληπτικού ελέγχου, πρακτική που εγκαταλείφθηκε  λόγω χαμηλής αξιοπιστίας, αν και συχνά βλέπουμε κόσμο να κάνει στις εξετάσεις του ένα μπαράζ καρκινικών δεικτών και να εφησυχάζει όταν οι τιμές είναι φυσιολογικές. Τέτοιες πρακτικές είναι απλά σπατάλη χρημάτων και επιπλέον είναι επικίνδυνες γιατί κάλλιστα μπορεί να έχει κανείς καρκίνο με τους αντίστοιχους καρκινικούς δείκτες σε φυσιολογικές τιμές.

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την εξέταση κοπράνων για αίμα η οποία διαφημίζεται ως προληπτική εξέταση για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Η εξέταση αυτή δεν είναι ειδική, με άλλα λόγια μπορεί να είναι θετικό το αποτέλεσμα για αίμα για πολλούς και διάφορους λόγους αλλά το σημαντικότερο και το πιο επικίνδυνο είναι ότι δεν είναι αξιόπιστη γιατί μπορεί κάλλιστα να έχει κάποιος πολύποδα ή πολύποδες ακόμα και μεγάλους και η εξέταση να είναι αρνητική.

Υπάρχουν κατηγορίες πολυπόδων που εξελίσσονται σε καρκίνο, και συγκεκριμένα τα οδοντωτά αδενώματα, οι οποίοι δεν αιμορραγούν παρά μόνο σπάνια ακόμα και όταν είναι πολύ μεγάλοι σε μέγεθος. Πέραν αυτού η πιθανότητα ενός πολύποδα να αιμορραγεί είναι μεγαλύτερη όταν αυτός είναι στο περιφερικό τμήμα του εντέρου γιατί τραυματίζεται από τις κινήσεις του εντέρου και από τα σχηματισμένα κόπρανα. Πιο βαθιά στο έντερο, όπου το περιεχόμενο είναι ρευστό και οι περισταλτικές κινήσεις πιο ήπιες, οι πολύποδες εκτός από τους πολύ μεγάλους δεν αιμορραγούν συχνά. Τέλος ακόμα και αυτοί που αιμορραγούν δεν το κάνουν συνεχώς και ενδιάμεσα υπάρχουν περίοδοι χωρίς αιμορραγία.

Αυτά σημαίνουν ότι μια αρνητική εξέταση κοπράνων για αίμα δεν αποκλείει σε καμιά περίπτωση την ύπαρξη πολυπόδων, ακόμα και σημαντικών, στο παχύ έντερο του εξεταζόμενου. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ δεν χρησιμοποιείται και έχει αντικατασταθεί από την προληπτική κολονοσκόπηση ως την πιο αξιόπιστη μέθοδο, αλλά όσο και να φαίνεται παράξενο και την πιο φθηνή. Αυτό γιατί παρά το αυξημένο κόστος της κολονοσκόπησης

• αυτή δεν χρειάζεται να γίνεται συχνά
• οι τακτικές κολονοσκοπήσεις οδηγούν στην ανακάλυψη μικρών πολυπόδων που το κόστος αφαίρεσης τους είναι ελάχιστο, σε αντίθεση με το κόστος πολύπλοκων πολυποδεκτομών που στοιχίζουν εκατοντάδες στην καλύτερη περίπτωση ευρώ και έχουν και επιπλοκές
• μπορούν να μηδενίσουν τον καρκίνο του παχέος εντέρου που πέρα από τα προφανή οφέλη για τον πληθυσμό απαλλάσσουν και τα ταμεία (και στην Ελλάδα δυστυχώς και τους ίδιους τους ασθενείς) από το κόστος της αντιμετώπισης του καρκίνου το οποίο είναι τεράστιο και τα γονατίζει κυριολεκτικά.

Συνοψίζοντας θα έλεγα να μην κάνετε την εξέταση κοπράνων για αίμα και αν την έχετε κάνει αγνοήστε τυχόν αρνητικά αποτελέσματα. Κάνετε προληπτικές κολονοσκοπήσεις ξεκινώντας από την ηλικία των 45 ετών (εκτός αν υπάρχουν συμπτώματα ή οικογενειακό ή άλλο ιστορικό) τις οποίες θα πρέπει να επαναλαμβάνετε το αργότερο ανά πενταετία. Σίγουρα θα κάνετε κάποιες επιπλέον κολονοσκοπήσεις, αλλά θα είστε σίγουροι ότι δεν θα παρουσιάσετε καρκίνο του παχέος εντέρου και από οικονομικής άποψης στην χειρότερη των περιπτώσεων θα επιβαρυνθείτε ελάχιστα.